Infraroodreflectografie (IRR)
De infrarood-reflectografie is in de jaren 60 van de vorige eeuw ‘ontdekt’ door J.R.J. van Asperen de Boer, destijds verbonden aan het Centraal Laboratorium van Onderzoek van Voorwerpen van Kunst en Wetenschap (C. L. voor O. V. K. en W. kortweg het ‘Centraal Lab’ of ‘CL’). Lees hier het interview met van Asperen de Boer en A. Wallert uit het VNK Bulletin 2014.
Door met een infrarood gevoelige (video-) camera kunstwerken te onderzoeken kan er een infraroodbeeld worden vastgelegd, het infrarood-reflectogram.
De infrarood gevoeligheid van deze videocamera (vidicon gevoelig tot ± 2000nm) is veel hoger dan van infrarood gevoelige film (± 900nm) en infrarood gevoelige digitale camera’s (± 1100nm).
De infrarood gevoeligheid van de videocamera loopt tot ± 2100nm. De tegenwoordig veel voor IRR gebruikte digitale InGaAs sensoren lopen tot ± 1700-1800 nm.
Ik werk tegenwoordig met de Osiris IRR camera. De Osiris camera heeft een relatief hoge resolutie van 16mp (mega-pixels). De bestanden zijn ± 45mb (mega-byte) maar door met een speciaal ontworpen X/Y (horizontaal-verticaal in stappen verplaatsbaar) statief te werken kunnen er naadloze serieopnamen worden gemaakt om een hogere resolutie te verkrijgen.
Opstelling van de Osiris camera op een x-y statief
Golflengtes
Infraroodstraling heeft het vermogen door bepaalde pigmenten heen te dringen, deze zijn min of meer ‘transparant’ voor bepaalde golflengtes in het infraroodgebied van het spectrum (zoals helder glas transparant is voor zichtbaar licht).
Sommige materialen zijn transparanter voor infraroodstraling met een langere golflengte (blauwe en groene pigmenten) en andere materialen zijn transparanter voor infraroodstraling met een kortere golflengte (rode en gele pigmenten).
Met een infrarood-reflectografie systeem kan infraroodstraling met een langere golflengte beter worden vastgelegd dan met een infrarood foto-camera. Infraroodstraling dringt door bovenliggende lagen heen en wordt door de onderliggende lagen geabsorbeerd (carbon/koolstof houdende materialen) en gereflecteerd (gronderingen o.a. van lood- en zinkwit).
Voor- en nadelen
Het voordeel van de IRR boven de IR fotografie, buiten z’n hogere gevoeligheid, kan het beeld ‘real’ time op een monitor worden bekeken. Infrarood-reflectografie wordt evenals infraroodfotografie gebruikt om ondertekeningen en onderschilderingen bij m.n. schilderijen te onderzoeken.
Nadeel van het IRR systeem is dat de resolutie over het relatief laag is en dat er dus deelopnamen moeten worden gemaakt om een object in z’n geheel op te nemen met voldoende resolutie. De Osiris camera maakt dit proces al eenvoudiger door de hoge resolutie van deze camera.
